Egipt a Nubia

Nubijczycy utrzymują, że ich cywilizacja jest starsza od egipskiej i że to właśnie z Nubii wywodzi się egipska kultura. Egipcjanie, a później Grecy, Rzymianie i Arabowie zapisywali swoją historię i dzieje kontaktów z Nubią, a Nubijczycy tego nie robili. Z tego względu wiadomości o nich można czerpać jedynie z historii sąsiadów i wykopalisk archeologicznych. Tradycyjna nazwa tej krainy w starożytnym Egipcie brzmi Ta-Seti -Kraj tuku. Byty też inne: Ta-netjet – Kraj Bogów czy Ta-Nehesy – Kraj Nubijczyków. Północną część Nubii -Dolną Nubię – Egipcjanie nazywali Uauat, nadali też sąsiadom nazwę Nubt od najczęściej sprowadzanego z Południa produktu – złota. Poszczególne nubijskie krainy nazywali Kusz, Medżaj.
W czasach II dynastii wzniesiono na południowej granicy twierdzę Buhen, strzegącą kopalni miedzi.
Za Cheopsa z okolic na zachód od Toszki przywożono dioryty na posągi. Za IV dynastii ustaliły się regularne kontakty z terenami między I i II kataraktą a resztą Egiptu. Faraonowie wysyłali do Nubii wyprawy wojenno-handlowe po złoto, kość słoniową, mirrę, kadzidło, heban i inne szlachetne gatunki drewna, egzotyczne olejki pachnące, gumę i żywicę, skóry panter i leopardów, małpy, psy, żyrafy, strusie i ich jaja, a także Pigmejów. Nubijscy wojownicy służyli w armii. Egipskie wyprawy wojenne służyły zastraszeniu przeciwnika i utrzymaniu go w posłuszeństwie. Po upadku Starego Państwa granica kraju cofnęła się na północ. Za Średniego Państwa wpływy egipskie znów rozszerzyły się na południe, a kontakty z Krajem Kusz, jak wtedy nazywano Nubię, stały się regularne. W czasach Nowego Państwa Kraj Kusz leżał w granicach wpływów egipskich. Była to nie tylko dominacja polityczna, ale i cywilizacyjna. Nubia zaadaptowała egipskich bogów, stworzyła swoje pismo na bazie egipskich hieroglifów, zaczęła budować w stylu egipskim. Egipcjanie z kolei cenili nubijskich najemników, o czym świadczy staroegipska nazwa policjanta (medżaj), oznaczająca Nubijczyka z plemienia Medża, służącego w policji egipskiej.
W Trzecim Okresie Przejściowym i Okresie Późnym Egipt podzielił się na zwalczające się królestwa i wtedy nadszedł czas Kuszytów. W 747 r. p.n.e. nubijski król Napaty, Pie (Pianchy), zdobył Teby i zjednoczył kraj pod jednym berłem. Przez przeszło 100 lat, aż do czasu inwazji Asyryjczyków w 664 r. p.n.e., Egiptem i Nubią władała XXV dynastia zwana nubijską lub kuszycką. Potem drogi Egiptu i Nubii rozeszły się na dobre.
Na południu powstały królestwa (np. Meroe), które kontynuowały egipsko-nubijski styl życia. Budowały piramidy dla władców, czciły egipsko-nubijskich bogów i odparły inwazję Rzymian. Ok. 250 r. n.e. przybyły plemiona Noba. Powstało królestwo Ballana, zwane przez Rzymian Nobateą (Nobatią). Funkcjonowały wówczas trzy niewielkie organizmy państwowe: Nobatia ze stolicą Pachorach (Faras), Makuria ze stolicą w Dongoli i południowa Aloda ze stolicą w Soba (Chartum). W IV w. dotarło tu chrześcijaństwo w dwóch odmianach -monofizyckiej (Kościół koptyjski) i katolickiej. W VII w. Makuria wyrosła na lokalną potęgę, choć był to okres inwazji islamu. Następne wieki to okresy pokoju i wojen między chrześcijańską Nubią a arabskimi zdobywcami z Egiptu. Islam wypierał chrześcijaństwo. Egipt zagarnął rejon Dongoli, a w następnych wiekach wyprawy przesunęły granicę na południe. W XIX w. całość północnej Nubii była we władaniu Mohammada Alego, który wysyłał ekspedycje karne pod wodzą swego syna Ibrahima, biorące w niewolę mężczyzn, wcielanych siłą do armii egipskiej. W czasie powstania Mahdiego podzielona między Egipt i Sudan Nubia została przyłączona do brytyjsko-egipskiego kondominium.

Nubijskie wesele

Nubijskie wesela są obchodzone z wielką pompą. Ceremonie mogą ciągnąć się nawet do 40 dni, a wszystko wypełnione jest specjalnymi rytuałami. Zgodnie z tradycją pan młody ofiaruje m.in. stroje dla matki i sióstr panny młodej. Przywozi się je na wielbłądach przykrytych narzutami z kolorowego jedwabiu i ozdobionych biżuterią. Podczas wesela narzeczony nosi bogatą odzież, a za pas zatyka sztylet i bicz. Ceremonie zazwyczaj odbywają się latem. Po zaślubinach rozpoczynają się trwające tydzień uroczystości weselne.

Folklor nubijski

Poza sezonem weselnym Nubijczycy chętnie przychodzą na występy Nubian Folk Group, odbywające się w asuańskim Pałacu Kultury (tel.097/2313391; bilety przed przedstawieniem). Każdego wieczoru od października do marca z wyjątkiem piątku (oraz ramadanu) między 21.30 a 23.00 można zobaczyć spektakl przedstawiający życie na wsi, fragmenty nubijskiego wesela i tańce ludowe. Niektóre restauracje, np. Nubian Restaurant(wyspa Issa, na południe od Elefantyny; 55 EGP; bez drinków), organizują spektakle folklorystyczne połączone z kolacją. Zazwyczaj na statkach wycieczkowych cumujących w Asuanie organizuje się tzw. wieczór nubijski.
Muzyka etniczna lub inspirowana folklorem cieszy się obecnie wielką popularnością na całym świecie. W ten nurt włącza się również muzyka nubijska. Nubijczycy grają na tradycyjnych instrumentach, takich jak ud (gitara w kształcie gruszki) i duff (płaski bęben). Wiele pieśni pochodzi z Sudanu. W muzyce tej splatają się wpływy tradycji sudańskiej i egipskiej.
Kobiety mogą zetknąć się z innym aspektem kultury nubijskiej. Malowanie henną wzorów na skórze jest rozpowszechnione w całej Północnej Afryce. Nubijczycy ozdabiają tak swoje ciała na ceremonię ślubną. Turystki, które chcą się tak ozdobić, mogą to zrobić w turystycznych wioskach nubijskich w okolicach Asuanu.

Wioska nubijska

Jedną z atrakcji turystycznych jest wyprawa do wioski nubijskiej. W okolicach Asuanu, na zachodnim brzegu, znajduje się ich kilka: jedna leży po przeciwnej stronie miasta (bliższa), druga na wysokości wyspy Sehel (dalsza). Wioska została wybudowana po zalaniu Nubii wodą, ale tradycjonalizm jej mieszkańców gwarantuje, że wizyta nie ma nic wspólnego z cepeliowskim pokazem. Można obejrzeć wiele typów domów z mułowej cegły pomalowanych na różne kolory. Domy nubijskie zdobią układane kafelki, plecionki okienne oraz często zębate gzymsy, przywodzące na myśl sztukę afrykańską. W trakcie takiego pobytu można spróbować tradycyjnego napoju z kwiatów hibiskusa (karkadeh) lub miętowej herbaty, spotkać się z mieszkańcami wioski i obejrzeć ich domostwa.