Okupacja brytyjska – Rządy Nasera

Okupacja brytyjska (1882-1914, 1922-1945) Gdy patriotycznie nastawieni Egipcjanie sprzeciwili się dyktatowi Europy, Brytyjczycy ostrzelali z dział Aleksandrię (1882) i pod pretekstem przywrócenia pokoju zajęli Egipt. Na dodatek w Sudanie i południowym Egipcie wybuchła rebelia Mahdiego (1885), której tłumieniem zajęła się brytyjska armia pod dowództwem lorda Kitchenera. Egiptem zarządzał brytyjski konsul generalny, a samo państwo – mimo parawanowego rządu – faktycznie było brytyjską kolonią.
W czasie I wojny światowej Turcja poparła stronę niemiecką. Brytyjczycy nie mogli dopuścić do tego, żeby Egipt – nominalnie turecka prowincja – postąpił podobnie, więc w 1914 r. ogłosili kraj swoim protektoratem; kedywem został Fuad, szósty syn Ismaila. W czasie wojny rozwinął się ruch nacjonalistyczny, a jego lider – Saad Zaghloul – zażądał autonomii. W 1922 r. Wielka Brytania zniosła protektorat i uznała częściową niepodległość Egiptu. Fuad koronował się na króla. W ostatnich latach przez II wojną światową Królestwo Egiptu zbliżało się coraz bardziej do pełnej niepodległości.
W czasie wojny Egipt był strategicznym punktem na brytyjskiej mapie, bo jego opanowanie przez państwa Osi mogło skończyć się klęską aliantów, dlatego z takim zaangażowaniem broniono pod Al-Alamajn dostępu oddziałom Afrika Korps Erwina Rommla.
Po zakończeniu działań partia Wafd zażądała wycofania wojsk brytyjskich z terytorium egipskiego i zjednoczenia z Sudanem. Antybrytyjskie demonstracje wspierane przez działalność Stowarzyszenia Braci Muzułmanów doprowadziły do usunięcia w 1947 r. oddziałów brytyjskich ze strefy Kanału Sueskiego. Proklamowanie niepodległego Izraela wywołało oburzenie państw arabskich, które zaatakowały nowe państwo. Porażka arabskich armii zakończyła się układem podpisywanym w 1949 r.; Strefa Gazy pozostała pod kontrolą egipską.
W 1952 r. konspiracyjna grupa Wolnych Oficerów przechwyciła władzę i zmusiła króla Faruka do abdykacji. Na czele rządu stanął generał Naguib. W 1956 r. prezydentem nowej republiki został pułkownik Gamal Abdel Naser.

Rządy Nasera (1956-1970). Nowy prezydent stał się kluczową postacią zmian w kraju i przywódcą zjednoczonego świata arabskiego. Socjalizm Nasera, rozumiany nieco inaczej niż w Europie, sytuował Egipt w czołówce krajów Trzeciego Świata związanych z ruchem antykolonialnym. Głównym celem kraju było uwolnienie się od dominacji państw zachodnich, a nie można było tego zrobić bez rozwoju gospodarki. Aby uniezależnić się od kaprysów pogody i na zawsze odegnać widmo głodu, częste w krajach Afryki, postanowiono w Asuanie wybudować nową tamę – miała nie tylko dostarczać energię elektryczną, ale również zapewniać rolnictwu dostatek wody. Sprzeciw USA zamknął drogę do uzyskania pożyczki z Banku Światowego; pozostała jedynie nacjonalizacja Kanału Sueskiego. Lipiec 1956 r. stał się początkiem kryzysu sueskiego i wojny z Izraelem. Świat stanął na skraju kolejnej wojny światowej, ale oba mocarstwa – USA i ZSRR – z różnych pobudek przyczyniły się do wstrzymania ognia. Naser został bohaterem świata arabskiego, bo kanał pozostał w gestii egipskiej. Rozpoczęto budowę Wysokiej Tamy, zaś prezydent utworzył Zjednoczoną Republikę Arabską, łączącą Egipt i Syrię. ZSRR brało czynny udział w wydarzeniach politycznych krajów arabskich, wspierając wszelkie przejawy „drogi socjalizmu”. Liga Państw Arabskich na zjeździe w Kairze poparła Organizację Wyzwolenia Palestyny (1964). W 1967 r. wojska Nasera wkroczyły na półwysep Synaj, a w odpowiedzi Izrael zaatakował oddziały egipskie. W czasie wojny sześciodniowej Izrael opanował Synaj, Strefę Gazy, Zachodni Brzeg i wzgórza Golan. Przez dwa lata oba kraje stały na pozycjach po obu stronach kanału, a ZSRR zbroił Egipt. W nie najlepszej sytuacji politycznej rząd Nasera wprowadzał reformy dotyczące nauki i opieki zdrowotnej, jak też rozwoju rolnictwa.
Przejęty sowiecki model biurokracji odbił się niekorzystnie na dalszych reformach państwa (i nadal jest kulą u nogi Egiptu). Prezydent nie doczekał oddania Tamy Asuańskiej. Zmarł na serce w 1970 r.