Asuan (Aswan) – Zwiedzanie

Nilometr

Od zamierzchłej starożytności śledzono wysokość wylewów Nilu. Nic dziwnego, od obfitości wody zależał przecież byt mieszkańców doliny. Egipscy kapłani obserwowali rytm podnoszenia się i opadania wód rzeki, korelowali zmienność poziomu z obserwacjami astronomicznymi i w ten sposób powstał rodzaj kalendarza. Coroczne wylewy związane były z topnieniem śniegów w górach Etiopii. Jak zaobserwowali kapłani, życiodajna fala powodziowa docierała do Egiptu, gdy gwiazda Syriusz (Sotis) pojawiała się nad horyzontem po 70-dniowej nieobecności na niebie. Wylew zaczynał się ok. 15 lipca, a woda stała na polach przez 6-8 tygodni. Po opadnięciu fali powodziowej woda pozostawała w kanałach i sztucznych zbiornikach.
Aby ustalić, czy wylew był wystarczający do zapewnienia obfitych plonów, na całej długości Nilu budowano w Egipcie nilometry. Odczytywano ich wskazania, a dane przekazywano do innych części Dzięki temu urzędnicy wiedzieli z wyprzedzeniem, czego mogą się danego roku spodziewać. Potrafili przewidzieć, jakie będą zbiory, mogli tym samym oszacować podatki (płacone w naturze).
Stan taki trwał nieprzerwanie całą starożytność aż do XIX w. Nilometr na Elefantynie odkryto w 1822 r. i na nowo zaczęto z niego korzystać. Zachowały się cyfry arabskie i rzymskie, ale hieroglify z wcześniejszych czasów prawie całkowicie się starły. Od strony rzeki widać wejście do nilometru oraz inskrypcje powstałe za Thotmesa III, Amenhotepa III (XVIII dynastia) i Psametyka II (XXVI dynastia).

Miasto i świątynie Chnuma

Południową część Elefantyny zajmują ruiny starożytnego Abu. Z miasta zostało niewiele. Przy brzegu leży blok z kartuszami Ramzesa III, a nieco dalej – relief z okresu ptolemejskiego. Kamienie na brzegu znaczą zarys dawnej fortecy nilowej. Masywna platforma i leżące bloki wskazują na położenie dawnej świątyni Chnuma, baraniogłowego boga katarakty i pana wylewów Nilu. Przybytek wzniesiono jeszcze za Starego Państwa (III dynastia), ale wielokrotnie go przebudowywano (XVIII dynastia).
Po ostatnich pracach restauratorskich widać zarysy wnętrza. Dziś jest właściwie ruiną, choć jeszcze w czasach wyprawy Napoleona zabytki na wyspie były w niezłym stanie. W północnej części widać kolumny z czasów rzymskich i greckie napisy. Od zachodu stoi granitowa brama z reliefami z Aleksandrem IV małoletnim synem Aleksandra III Wielkiego. Na północ od świątyni odkopano w 1906 r. nekropolę baranów, świętych zwierząt Chnuma z Okresu Późnego. Jeszcze dalej na północ jest odnowiona świątynia ubóstwionego gubernatora Elefantyny o imieniu Pepinacht-Heqaib, żyjącego za VI dynastii.
Po wschodniej stronie świątyni Chnuma, tuż za muzeum, leżą ruiny świątyni Satet, małżonki Chnuma, Pani Katarakty i wyspy Sehel.
Przybytek wzniesiono za panowania Hatszepsut i Thotmesa III ok. 1490 r. p.n.e. na miejscu wielu wcześniejszych budowli. Niemieccy archeolodzy odkryli naturalny otwór w skałach, który wzmacniał odgłos podnoszącej się podczas wylewu wody, czczony przez mieszkańców jako Głos Nilu. Niestety Tama Asuańska spowodowała, że otwór milczy. W odrestaurowanej częściowo świątyni jest portyk z inskrypcjami z XVIII i XXVI dynastii. Z czasów Thotmesa III pochodzą filary z głowami bogini Hathor. W tylnej części znajduje się niewielka kaplica Amona. Za nubijską wioską są ruiny małej piramidy schodkowej z granitu, datowanej na czasy III dynastii. Niemiecka ekipa zrekonstruowała sanktuarium ptolemejskie z bloków ze świątyni z Kalabszy. Z południowego krańca Elefantyny rozpościera się widok na szereg małych wysp na Nilu. Na wysepce Amun widać ekskluzywny kompleks Club Med z hotelem.
Na południe na wyspie Izydy (Isis) znajduje się jeszcze większy i nowszy kompleks hotelowo-wypoczynkowy.

Wyspa Kitchenera

Wyspę tę nazywa się obecnie Wyspą Roślin (Geziret an Nabatat). Z nabrzeża asuańskiego jest prawie niewidoczna, bo przesłaniają Elefantyna. Stare określenie nawiązuje do jej dawnego właściciela, generała Horatio lorda Kitchenera, dowódcy egipskich i brytyjskich wojsk tłumiących sudańską rebelię Mahdiego. W uznaniu zasług otrzymał ten niewielki skrawek ziemi (750 m długości), kiedy faktycznie sprawował w Egipcie władzę w imieniu Wielkiej Brytanii. Kitchener zamienił wyspę w przepiękny ogród, w którym posadzono drzewa i krzewy sprowadzane z Indii, Malajów i innych zakątków świata. Obecnie jest to ogród botaniczny, który obejmuje niemal cały teren (codz. od 7.00 do zachodu słońca, latem do 17.00/ 18.00; 10 EGP). Na wyspę można dostać się feluką, lokalnym promem lub łodzią wiosłową z Asuanu lub Elefantyny.
Zachodni Brzeg – Teren ten, zwany inaczej Dżarb Asuan, jest niemal cały widoczny od strony centrum. Wzrok przyciąga wzgórze ukoronowane mauzoleum muzułmańskiego szajcha -Kubbat al Haua (nazwa ta oznacza: Kopuła Wiatru). Otwory w skarpie poniżej to grobowce dostojników Elefantyny od czasów Starego Państwa i Średniego Państwa do epoki rzymskiej. Nieco dalej na południe, zasłonięte przez drzewa i budynki Elefantyny, leżą ruiny klasztoru św. Symeona (Szymona), a jeszcze dalej na południe – Mauzoleum Agi Chana.

Grobowce możnych

Grobowce możnych nie cieszą się zbytnim zainteresowaniem turystów i organizatorów zbiorowych wycieczek, a szkoda, bo są na wyciągnięcie ręki. Łatwo do nich dotrzeć, przepływając Nil promem kursującym między Corniche (niedaleko stacji kolejowej) a wioską Asuan Min Dżarb (6.00- 22.00, co 30 min).
Grobowce możnych (ok. 40) odkrywano w latach 1889-1969. Oczyszczono je z piasku, potem znaleziono inskrypcje z tekstami biograficznymi. Ściany pokrywają reliefy ze scenami z życia codziennego, a długie teksty opowiadają biografię zmarłych.
Ścieżka od szczytu schodów w lewo prowadzi do grobowca Sarenputa I (Sirenput, Sirenpowet), zaliczanego do najpiękniejszych i najbogatszych w całej nekropoli. Sarenput, syn Zat-Seni, księcia z czasów króla Amenemhata II (XII dynastia), był nadzorcą kapłanów w świątyni Chnuma i Satet i Strażnikiem Południa. Zachowały się resztki dekoracji ścian zewnętrznych i odrzwia z piaskowca pokryte delikatnymi płaskorzeźbami.
Po przejściu przez nie otwiera się mały dziedziniec z wejściem do komory grobowej.
Aby dostać się do grobowca Pepinachta, trzeba wrócić na szczyt schodów i udać się na południe.
Po prawej stronie są dwa pomieszczenia grobowe Pepinachta-Heqaiba, urzędnika zaliczonego w poczet bóstw.
Grobowiec Sarenputa II (Sirenput, Sirenpowet) to chyba największy i najlepiej zachowany grobowiec nekropoli. Sarenput pełnił takie same obowiązki jak jego dziadek Sarenput I. Żył w okresie największej potęgi Egiptu w czasach Średniego Państwa. W grobowcu zachowały się żywe kolory malowideł. Hypogeum składa się z przedsionka z sześcioma filarami, gdzie po prawej między filarami stoi kamienny stół ofiarny w kształcie rzeźbionego sześcianu. Dalej jest wąska sklepiona galeria ze ścianami pokrytymi białym gipsem, z sześcioma niszami, a w każdej stoi malowany posąg zmarłego jako mumia (posągi ozyriackie). W następnej sali strop podpierają cztery filary, każdy dekorowany wyobrażeniem Sarenputa. Na niektórych filarach można dostrzec narysowaną przez malarzy siatkę pomocniczą, która miała im ułatwić rysowanie postaci. Widać zabrakło czasu na wykończenie grobowca. Na filarach umieszczono kapłańskie tytuły Sarenputa. Grób kończy się kaplicą ze ścianami z kolorowymi malowidłami.

Mauzoleum Agi Chana

Na wzgórzu tuż przy przystani stoi biała willa w ogrodzie. Od niej pną się schody do monumentalnego Mauzoleum Agi Chana, 48. imama -duchowego przywódcy szyickiej sekty izmailitów, wzniesionego z różowego granitu w latach 50. XX w Na otwartym dziedzińcu jest mihrab z kararyjskiego marmuru i sarkofag, w którym w 1959 r. pochowano zmarłego dwa lata wcześniej Agę Chana III. Dopóki rząd nie zabronił zbiorowych pielgrzymek, do jego grobu przyjeżdżały rzesze muzułmańskich pątników Mauzoleum nie jest otwarte dla zwiedzających.